Nie jesteś jeszcze zalogowany! logowanie / rejestracja
Na prośbę jednego z czytelników Newslettera dygresyjnie cofam się na chwilę do omówionego już wcześniej aspektu postępowania podatkowego, a mianowicie samego jego wszczęcia, w szczególności zaś do pewnego wybranego aspektu relacji pomiędzy art. 165 i 165a Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym pierwszym, postępowanie wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu, natomiast drugi stanowi o tym, że w przypadku żądania wszczęcia postępowania wniesionego przez osobę niebędącą stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ podatkowy odmawia wszczęcia postępowania (w formie zaskarżalnego postanowienia).
Artykuł 165a miał w zamierzeniu autorów dać organom podatkowym słuszne prawo odmowy zajmowania się sprawą, która z określonych przyczyn faktycznych lub prawnych i tak nie mogłaby doprowadzić do jej merytorycznego zakończenia (decyzji). Oczywistym przykładem takiej okoliczności jest sytuacja, gdy postępowanie usiłuje wszcząć osoba, której nie przysługuje w danej sprawie status strony, np. gdy Kowalski żąda wszczęcia postępowania w sprawie swojego sąsiada, co do którego podejrzewa, że prowadzi w garażu niezgłoszoną do opodatkowania działalność gospodarczą.
W praktyce stosowania art. 165a organy podatkowe posuwają się niekiedy za daleko naruszając przewidziane w art. 165 uprawnienie podatników do wszczynania postępowań w sprawach, co do których mają swój słuszny interes prawny. Z mojego doświadczenia w sprawach postępowań wynika, że nadużycia organów podatkowych w tym względzie mają wspólny mianownik, polegający na dokonaniu apriorycznego rozstrzygnięcia meritum sprawy na niekorzyść strony i w konsekwencji uznanie, że postępowanie w ogóle nie może być wszczęte (nie ma sensu go wszczynać). Problem w tym, że to co powinno być przedmiotem postępowania, w którym strona może wskazywać dowody (także argumentację prawną, ekspertyzy podatkowe, etc.), składać wyjaśnienia i ich żądać, etc., słowem dowodzić swoich racji, zostaje a-priori, bez pytanie podatnika o zdanie, rozstrzygane samodzielnie przez organ podatkowy z konsekwencją odmowy wszczęcia postępowania. Przykłady z życia:
· Podatnik złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty w sytuacji, gdy przepisy nie dawały jasnej odpowiedzi na to, czy takowe uprawnienie uległo już przedawnieniu, czy też nie,
· Podatnik zagraniczny złożył wniosek o wypłatę odsetek na swoją rzecz z tytułu nieterminowego zwrotu VAT dokonanego na jego rzecz przez US,
- w obu przypadkach organy podatkowe odmówiły wszczęcia postępowania, z góry rozstrzygając sprawę na niekorzyść podatników (odpowiednio: prawo przedawnione, brak prawa do żądania odsetek). W konsekwencji postępowania przed organem odwoławczym, a potem sądem administracyjnym toczyły się nie tyle już w sprawie, ale przede wszystkim w kwestii tego, czy w ogóle należy wszcząć postępowanie. Dopiero po uchyleniu postanowień odmawiających wszczęcia postępowania, sprawy wróciły do US i mogły być rozpatrzone merytorycznie. W przypadku, gdy sprawa oprze się aż o NSA, nadanie sprawie takiej drogi może kosztować nawet do 4 lat bezsensownej straty czasu.
